Τον τελευταίο μήνα το διαδίκτυο έχει ”βουήξει” σχετικά με τα ”σκάνδαλα” στα οποία εμπλέκεται η ιδιωτική εταιρία προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, ΑΕΠΙ. Οι μισθοί των στελεχών, η ”νοθεία” στα ποσά που λάμβαναν οι καλλιτέχνες, τα ”ντου” στα μαγαζιά και άλλα πολλά αναφέρονται σε μουσικά (και όχι μόνο) sites, έντυπες εφημερίδες και δελτία ειδήσεων. Δηλώσεις καλλιτεχνών, δηλώσεις μελών του προσωπικού της εταιρίας, προτάσεις στην Βουλή για την ”εξυγίανση” του τρόπου λειτουργίας της και άλλα παρεμφερή δρώμενα δίνουν και παίρνουν καθημερινά.
Προσωπικά το όλο θέμα ΑΕΠΙ μου μοιάζει δίκαιο αλλά και λίγο αστείο ταυτόχρονα.
Δίκαιο γιατί (α)επι – τέλους συνθέτες, στιχουργοί, ερμηνευτές και γενικότερα άνθρωποι που εμπλέκονται με τον καλλιτεχνικό κόσμο δείχνουν να βρίσκουν μία κοινωνική αλλά και πολιτειακή ανταπόκριση σε μία κερδοσκοπεία που υφίσταται εις βάρος τους από την εποχή του Χατζηδάκι και για την οποία ”φωνάζουν” εδώ και χρόνια. Γιατί djs κατά καιρούς είχαν απειληθεί με κατάσχεση εξοπλισμού , μηνύσεις και άλλα πολλά με την πρόφαση ότι παίζουν πειρατική μουσική. Γιατί επιχειρηματίες πλήρωναν ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό ετησίως για να μπορούν να αναπαράγουν μουσική στα καταστήματα εστίασής. Και δεν αναφέρομαι τόσο στα bars ή τα clubs. Εκεί πες υπάρχει μία λογική στο ποσό της συνδρομής. Αλλά όταν μιλάμε για καταστήματα που εντάσσονται στην κατηγορία καντίνα, αναψυκτήριο, παιδότοπος κτλ. , το κόστος ήταν κάπως υπερβολικό.
Όμως, ως σκάνδαλο χαρακτηρίζεται κάτι το οποίο ήταν καλά κρυμμένο στην αφάνεια και ξαφνικά με κάποιον τρόπο βγαίνει στο φως. Εκεί ακριβώς βρίσκεται το αστείο της υπόθεσης. Όλοι γνώριζαν τί ακριβώς γίνεται με την ΑΕΠΙ. Κυριολεκτικά ΌΛΟΙ! Άρα ποιο σκάνδαλο; Ποια έκπληξη; Ποιος ακριβώς έμεινε εμβρόνητος μόλις δημοσιοποιήθηκαν τα στοιχεία περί ΑΕΠΙ; Κατανοώ πως για να πουλήσει κάτι ως είδηση σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη πρέπει να φέρει το στοιχείο της υπερβολής τόσο στον τίτλο όσο και στο περιεχόμενο της παρουσίασης. Δεκτό. Έτσι κινείται η σφαίρα της δημοσιογραφικής πραγματικότητας. Αλλά η συγκεκριμένη περίπτωση αποτελεί υπερβολή από μόνη της. Συνεπώς για ποιο σκάνδαλο μιλάμε;
Κάνοντας μία πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο, απλά πληκτολογώντας την λέξη ΑΕΠΙ, η πλειοψηφία των αποτελεσμάτων σχετίζεται με καταγγελίες και δημοσιεύσεις σχετικά με την αυταρχική πολιτική της εταιρίας. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο τώρα που το θέμα είναι ”καυτό”. Συμβαίνει χρόνια. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είχε έρθει στο φως της δημοσιότητας τον Ιούλιο του 2014. Τότε, είχε συλληφθεί ο ιδιοκτήτης του Θεάτρου των Αγρών (Κρήτη), Γιάννης Σωμαράκης και είχε οδηγηθεί με χειροπέδες στο αστυνομικό τμήμα. Ο λόγος ; Κατά την διάρκεια της συναυλίας του Haig Yazdjian στον χώρο αυτό, έγινε καταγγελία στην ΑΕΠΙ, διότι ο διεθνούς φήμης world jazz καλλιτέχνης ερμήνευσε ένα παραδοσιακό τσιγγάνικο τραγούδι της Αρμενίας ! Απολύτως φυσιολογικό ε; Διακόπτεται μία συναυλία σε ένα μικρό καλοκαιρινό θέατρο κάπου στην Κρήτη και ο ιδιοκτήτης του χώρου, ο οποίος λαμβάνει προεραιτικά χρήματα για την είσοδο του κοινού, οδηγείται, ως άλλος Πανούσης, με χειροπέδες στο τμήμα (παραδεχτείτε το, τόσο εμφανισιακά όσο και ως προς την άνευ λόγου χρήση χειροπέδας υπάρχει μία ομοιότητα με τον Τζίμη).
Παράλληλα, αν αφήσουμε στην άκρη τα όσα κατά καιρούς έχουν αναπαραχθεί από τα media, όλοι όσοι έχουμε δουλέψει σε χώρους εστίασης, είτε είμαστε djs είτε όχι, έχουμε γίνει μάρτυρες ένος γεγονότους το οποίο σχετίζεται με την ΑΕΠΙ. Ρίχνοντας μία ματιά στο ημερολόγιο μου (τί γελάτε μωρέ; Ναι, έχω ημερολόγιο!) επέλεξα ένα συγκεκριμένο συμβάν που συνέβη πριν περίπου 1 χρόνο, σε ένα μαγαζί οπού έκανα πως παίζω μουσική. Στο μαγαζί αυτό, οι ιδιοκτήτες είχαν επιλέξει να αλλάξουν εταιρία προστασίας δικαιωμάτων γιατί τα χρήματα που κατέβαλλαν στην ΑΕΠΙ θεωρούσαν πως είναι πολλά (και δεν είχαν και άδικο). Κάποια στιγμή, έκαναν μία βόλτα στο μαγαζί δύο εκπρόσωποι (αν και μου αρέσει πολύ περισσότερο η λέξη ”τσιράκια”) της εταιρίας που ”προστατεύει” την μουσική και όσο περίμεναν να μιλήσουν με το αφεντικό αποφάσισαν να μου κάνουν παρέα στο booth. Αφού η συζήτηση κυμάνθηκε σε επίπεδα αισθητικής γύρω από την μουσική (πόσο φωνάρα ήταν η Aretha, πόσο έχει χαλάσει η pop στις μέρες μας κτλ.) από την μία στιγμή στην άλλη βρέθηκα να γίνομαι δέκτης απειλών για το ότι παίζω πειρατικά κατεβασμένη μουσική και πως θα μπορούσα να πάω μέχρι και αυτόφωρο για αυτό μου το έγκλημα κατά της τέχνης. Με άλλα λόγια μου ασκήθηκε έμμεσα μία πίεση για να πείσω τον εργοδότη μου να ανανεώσει την συνδρομή με την ΑΕΠΙ. Η ιστορία όμως δεν τελείωσε εκεί. Αφού ο ιδιοκτήτης τους εξήγησε πως συνεργάζεται πλέον με άλλη εταιρία, για ένα διάστημα περίπου 3 εβδομάδων, συμπτωματικά Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή η αστυνομία περνούσε τις ώρες αιχμής και φρόντιζε να πάει κάποιος υπεύθυνος κρατητήριο για ποικίλους λόγους. Και μιλάμε για cafe – bar, με χαμηλή προσέλευση κόσμου. Όχι για κανά τρίπατο μαγαζί κάπου στο κέντρο. Τέλος πάντων μετά από αυτή την περίοδο όπου το μαγαζί έχανε κόσμο τις τρεις μέρες κατά τις οποίες δούλευε λίγο παραπάνω, αποφασίστηκε να ανενεωθεί η συνεργασία με την ΑΕΠΙ και το πρόβλημα ως δια μαγείας λύθηκε. Βέβαια, αν κανείς ρωτήσει κάποιον υψηλόβαθμο της εταιρίας, η απάντηση που θα πάρει θα είναι τύπου : ”Η εταιρία ΑΕΠΙ δεν συνδέεται με κανέναν τρόπο με τέτοιου είδους καταστάσεις. Εμείς προάγουμε την νομική προστασία των καλλιτεχνών. Στην 80ετή πορεία μας έχουμε την πλειοψηφία των ελλήνων καλλιτεχνών στο πελατολόγιό μας και δεν δεν έχουμε την ανάγκη να προβούμε σε ”στημένες” δράσεις κατά των χώρων εστίασης ή των ανταγωνιστικών εταιριών. Ευχαριστώ πολύ δεν έχω να δηλώσω κάτι άλλο.”
Εκεί που θέλω να καταλήξω (πέραν του ότι γράφω ημερολόγιο σαν 15χρονη έφηβη σε σήριαλ) είναι πως η ΑΕΠΙ έχει μία δύναμη αντίστοιχη με το ΕΣΡ. Με την διαφορά πως το ΕΣΡ απέκτησε την δύναμη της αυθαιρεσίας από την στιγμή που θεσμοθετήθηκε ως ανεξάρτητη αρχή. Δώθηκε από το ίδιο το κράτος η εξουσία να κάνει ό,τι επιθυμεί και χωρίς να ελέγχεται από κανέναν και να στέλνει πρόστιμα και μηνύσεις επειδή απλά δεν ”γουστάρει” κάποιον. Παράλογο και απαράδεκτο σαφώς, αλλά υφίσταται ως ανεξάρτητη αρχή. Η ΑΕΠΙ όμως είναι μία ιδιωτική εταιρία που δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 1930 λίγο μετά την ψήφιση του νόμου 2387/1920 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, . Δεν είναι κρατικό όργανο, αλλά δρα σαν να είναι. Μηνύει, επιβάλλει, στέλνει την αστυνομία να ”καθαρίσει” . Εκεί είναι η κορύφωση του παραλογισμού γύρω από την δράση της.
Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω την εν μέρει αντίθεση μου και με τους καλλιτέχνες τους ίδιους. Όχι με όλους, αλλά κυρίως με τους πιο καταξιωμένους. Διότι όλα αυτά τα χρόνια τα λεφτά που είχαν λαβείν ανά έτος ήταν αρκετά ώστε να μην αναρωτηθούν από που προέρχονται και αν αντιστοιχούν στον δίκαιο καταμερισμό επί των κερδών της εταιρίας. Τα τελευταία χρόνια που τα έσοδά τους μειώθηκαν δραματικά, αποφάσισαν να αναζητήσουν το πως κινείται η ΑΕΠΙ. Επιπροσθέτως, κάποιοι (όχι όλοι) που γεμίζουν ακόμα τα ταμεία τους μέσω της εταιρίας, απολαμβάνουν αυτό το προνόμιο γιατί είναι και ικανοί να κινηθούν νομικά με αξιώσεις εναντίον της. Άρα ενδεχομένως και αυτοί να μην αξίζουν τα χρήματα που εισπράτουν στο 100 %. Το έγκλημα ηθικά δεν έγκειται μόνο κατά των μελών του καλλιτεχνικού κόσμου που παλεύουν για να ζήσουν από το αντικείμενο που αγαπάνε. Ούτε κατά όσων εμπλέκονται με αυτόν άμεσα ή έμμεσα. Κυρίως έγκειται κατά όλων των υπολοίπων. Γιατί οι επιχειρηματίες και οι λοιποί συνδρομητές είναι αυτοί που πλήρωναν για να μην γίνεται ντου στα μαγαζιά και να παίρνει ο διευθυντής 52.000 ευρώ μισθό μηνιαίως. Γιατί οι djs είναι αυτοί που παίζουν σε μεγάλο βαθμό ρόλο στο να γίνει αγαπητός ένας καλλιτέχνης στα αυτιά του κόσμου, ανεξάρτητα με το αν προμηθεύονται την μουσική τους πειρατικά ή όχι. Γιατί οι ακροατές στην τελική είναι αυτοί που καταξιώνουν ένα καλλιτεχνικό ”προϊόν” προκειμένου αυτό να βγάζει πολλά ή λίγα χρήματα από την ΑΕΠΙ.
Υ.Γ. Αν θέλει κανείς να βρει περισσότερες πληροφορίες για την δράση της ΑΕΠΙ, ένα πολύ ενδιαφέρον ρεπορτάζ είχε γίνει το 2012 από την τηλεοπτική ”Το Κουτί της Πανδώρας” ( https://www.youtube.com/watch?v=Y916LMcWNJw , https://www.youtube.com/watch?v=BTKoDtjwunE&t=2s )